29/03/2024
SPECIAL | Τρίτη 23 Μαΐου 2023 - 10:42

Το double score, οι γαλάζιες Αττική, Κρήτη και το 16άρι εκτός Βουλής

Ο Γρηγόρης Δημακάκος κάνει τη στατιστική και ιστορική ανάλυση του εκλογικού αποτελέσματος της 21ης Μαΐου 2023 με βασικά εργαλεία την τεράστια διαφορά Ν.Δ. - ΣΥΡΙΖΑ και το δίπολο συμμετοχής - αποχής…

Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΔΗΜΑΚΑΚΟΥ

Οι εκλογές της 21ης Μαΐου έδειξαν ότι η Ελλάδα κατευθύνθηκε προς τα κεντροδεξιά. Ουδείς φαντάζομαι προϋπολόγιζε το μέγεθος της νίκης της Νέας Δημοκρατίας. Οκ, γνώριζαν άπαντες ότι η γαλάζια παράταξη θα επικρατήσει του ΣΥΡΙΖΑ με σημαντική διαφορά, κανείς όμως δεν προέβλεπε ότι στον τερματισμό της εκλογικής κούρσας η διαφορά ανάμεσα στο κυβερνών κόμμα και την αξιωματική αντιπολίτευση θα ήταν της τάξης του 20,72%. 

Απόσταση, η οποία συνιστά double score, όπως συνηθίζουμε να λένε οι αθλητικοί συντάκτες. Για πρώτη φορά στη μεταπολιτευτική κοινοβουλευτική ιστορία της Ελλάδας το πρώτο κόμμα εξασφάλισε διπλάσιο ποσοστό από το ποσοστό εκείνου που έπεται. 

Πάντως, η ποσοστιαία διαφορά 20,72% δεν αποτελεί τη μεγαλύτερη που καταγράφηκε. Στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974 η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή κέρδισε με διαφορά 33,95% την Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις του Γεωργίου Μαύρου. 

Συγκεκριμένα η ΝΔ έλαβε 54,37% και η ΕΚ - ΝΔ μόλις 20,42%. Οφείλουμε όμως να αναφέρουμε ότι οι συνθήκες ήταν ιδιαίτερες.  

Η Ελλάδα μόλις προ 4 μηνών είχε σπάσει τον γύψο, αφήνοντας πίσω της την μαύρη επταετία της χούντας της Συνταγματαρχών, ο εκτελών χρέη προέδρου στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης είχε ορκίσει άρον άρον πρωθυπουργό τον άρτι αφιχθέντα από το Παρίσι, Κωνσταντίνο Καραμανλή και με τον Γεώργιο Μαύρο, ιστορικό στέλεχος της προδικτατορικής Ένωσης, να προσπαθεί να συσπειρώσει τους Κεντρώους, αφού είχε επιστρέψει με φόρα στην Ελλάδα και ο δυναμικός Ανδρέας Παπανδρέου, ο γιος της συνιδρυτή της Ένωσης Κέντρου, Γεωργίου Παπανδρέου. Κυριαρχούσε δε και το Κυπριακό, με τους Τούρκους να έχουν ήδη καταλάβει το 38% της μαρτυρικής νήσου, καθεστώς που παραμένει αναλλοίωτο 50 χρόνια μετά.  

Επιστρέφοντας στο παρόν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έγινε μόλις ο δεύτερος πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης που αύξησε το ποσοστό του κόμματός του σε δεύτερη συνεχόμενη εκλογική αναμέτρηση. Το 2019 η Νέα Δημοκρατία έφτασε το 39,85% και στις φετινές εκλογές, με απλή αναλογική, ανέβασε το ποσοστό της στο 40,79%, αύξηση 0,94%. 

Ο πρώτος που το πέτυχε ήταν ο Κώστας Σημίτης. Το 1996, σε συνθήκες άκρατου διπολισμού, το ΠΑΣΟΚ πήρε 41,49% και τέσσερα χρόνια αργότερα, στις εκλογές του 2000, που… κοιμηθήκαμε με κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας και… ξυπνήσαμε με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ, το Κίνημα πήρε 43,79%, αύξηση 2,30%. 

Ο πατέρας Μητσοτάκης, ο Κωνσταντίνος, υπήρξε ο μοναδικός που κέρδισε τρεις συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις, σε διάστημα 10 μηνών, με αύξηση του ποσοστού του κόμματός του, πλην όμως δεν ήταν πρωθυπουργός. Η Νέα Δημοκρατία πήρε 44,28% τον Ιούνιο του 1989, ανέβηκε στο 46,19% τον Νοέμβριο του 1989 και στο 46,89% τον Απρίλιο του 1990.

Ακόμη μία κορυφαία επίδοση που πέτυχε τις φετινές εκλογές η Νέα Δημοκρατία ήταν η επικράτησή της στις 58 από τις 59 ελάσσονες περιφέρειες. Δεν είδαμε ποτέ στο παρελθόν γαλάζιο ολόκληρο τον χάρτη της χώρας, πλην ενός ροζ τμήματος. Είναι η περιφέρεια Ροδόπης, η μοναδική που κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ, χάρη στη μουσουλμανική μειονότητα, η οποία ψήφισε στη μεγάλη της πλειοψηφία το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα, παρά το γεγονός ότι η πρωτεύουσα της περιφέρειας Κομοτηνής έδωσε πρωτιά στη Νέα Δημοκρατία.  

Έως τις φετινές εκλογές η καλύτερη επίδοση ανήκε πάλι στη Νέα Δημοκρατία, εκείνην όμως του ιδρυτή της Κωνσταντίνου Καραμανλή. Το 1974, στο οποίο έγινε αναφορά παραπάνω, η Νέα Δημοκρατία κέρδισε σε 53 ελάσσονες περιφέρειες και η Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις σε 3, σε σύνολο 56.

Το 1977 η Νέα Δημοκρατία επανέλαβε την επιτυχία της, αφού επικράτησε σε 53 ελάσσονες περιφέρειες, ενώ τις υπόλοιπες τρεις μοιράστηκαν από μία (1) το ΠΑΣΟΚ, η Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις και το κόμμα Νεοφιλελευθέρων.

Στις πιο πρόσφατες, το 2009, το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου κέρδισε τις 50 από τις 56 ελάσσονες περιφέρειες. 

Όμως, η Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη, πέτυχε κάτι μοναδικό που θα ζήλευε και ο ιδρυτής της παράταξης Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η Κρήτη βάφτηκε γαλάζια, αφού η Νέα Δημοκρατία επικράτησε για πρώτη φορά στα Χανιά, στο Ηράκλειο και στο Λασίθι, περιφέρειες που κρατούσε σταθερά το ΠΑΣΟΚ στα χρόνια της κυριαρχίας του και μετέπειτα ο ΣΥΡΙΖΑ.

Το 1977 κέρδισε στα Χανιά ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ως επικεφαλής, όμως, του κόμματος Νεοφιλελευθέρων.

Στα γαλάζια ντύθηκε και η Αττική, αφού εκτός των άλλων η Νέα Δημοκρατία επικράτησε και στη Β’ Πειραιά, η οποία από το 1981 ανελλιπώς ψήφιζε ΠΑΣΟΚ και από τον Μάιο του 2012 έως και το 2019 ΣΥΡΙΖΑ. 

Οι κατ’ εξοχήν γαλάζιες περιφέρειες παρέμειναν «απάτητες». Η Αργολίδα, η Καστοριά και η Λακωνία ανέδειξαν πρώτο κόμμα τη Νέα Δημοκρατία, όπως και στις 18 εκλογικές αναμετρήσεις που προηγήθηκαν.  

Η απόλυτη κυριαρχία του κυβερνώντος κόμματος δεν εκφράστηκε μόνο σε επίπεδο ελασσόνων περιφερειών, αλλά και σε επίπεδο δήμων. 

Ουδέποτε στο παρελθόν υπήρξε κόμμα, το οποίο να κέρδισε τους 324 από τους 332 δήμους της χώρας, ουσιαστικά 325, αφού στη Βιάννου της περιφέρειας Ηρακλείου ισοψήφησαν η Νέα Δημοκρατία με το ΠΑΣΟΚ. Το πανελλαδικό ποσοστό επιτυχίας της Νέας Δημοκρατίας άγγιξε το απόλυτο, φτάνοντας στο 97,89%, η ΝΔ πέτυχε όμως το απόλυτο 100% στα πολύ μεγάλα αστικά κέντρα, καθώς επικράτησε και στους 66 δήμους της Αττικής και στους 14 της Θεσσαλονίκης. 

Σε μόλις 5 δήμους αναδείχθηκε πρώτος ο ΣΥΡΙΖΑ, σε αυτούς του Ερυμάνθου (Αχαΐας), των Βόρειων Τζουμέρκων (Ιωαννίνων) και σε εκείνους όπου πλειοψηφούν οι μουσουλμάνοι, στης Μύκης (Ξάνθης), των Αρριανών (Ροδόπης) και του Ιάσμου (Ροδόπης)  

Το ΠΑΣΟΚ, εκτός από την ισοψηφία με τη Νέα Δημοκρατία στον δήμο της Βιάννου (Ηρακλείου), επικράτησε και στον δήμο Οροπεδίου (Λασιθίου) . Το ΚΚΕ ήρθε πρώτο στον δήμο Ικαρίας (Σάμου). 

Από φέτος οι μονοεδρικές είναι 9. Η Νέα Δημοκρατία επικράτησε σε όλες, στην Ευρυτανία, τη Φωκίδα, τη Ζάκυνθο, την Κεφαλλονιά, τη Λευκάδα, τα Γρεβενά, την Καστοριά, τη Θεσπρωτία και τη Σάμο. 

Το απόλυτο είχαν πετύχει στο παρελθόν, αλλά με τις μονοεδρικές να είναι 7, το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 2009 και η Νέα Δημοκρατία σ’ εκείνες του 2019. 

Σε ό,τι αφορά τις έδρες, οι 71 που απέσπασε ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελούν ισοφάριση της δεύτερης χειρότερης επίδοσης για κόμμα που ήρθε δεύτερο στις εκλογές. Τον ίδιο αριθμό εδρών πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ και στις εκλογές του Ιουνίου 2012. Η χειρότερη επίδοση ανήκει και αυτή στο κόμμα του Αλέξη Τσίπρα, με 52 έδρες, τις οποίες έλαβε στις εκλογές του Μαΐου 2012.

Σε εκείνες τις εκλογές καταγράφηκε το μεγαλύτερο συνολικό ποσοστό των κομμάτων, που έμειναν εκτός Βουλής. Έφτασε το 19,02%. Το 16,00% των φετινών εκλογών είναι το δεύτερο υψηλότερο.

Η αποχή των φετινών εκλογών, η οποία έφτασε στο 39,08% είναι η τρίτη μεγαλύτερη που καταγράφηκε μεταπολιτευτικά, μετά το 43,84% του Σεπτεμβρίου 2015 και το 42,22% του 2019. 

Συνολικά 10 ελάσσονες περιφέρειες κατέγραψαν ποσοστό αποχής που υπερέβη το 50%, με προεξέχουσες τη Φλώρινα (62,47%), την Κεφαλλονιά (57,62%) και τη Λακωνία (56,83%). 

Το κόστος μετακίνησης, το μισό εκατομμύριο πολίτες που έχουν φύγει στο εξωτερικό είτε για σπουδές, είτε για εύρεση ευνοϊκότερων συνθηκών εργασίας και το γεγονός ότι οι περισσότεροι από τους ψηφοφόρους είχαν στον νου τους ότι θα προκύψουν και δεύτερες εκλογές σε σύντομο χρονικό διάστημα, ελλείψει αδυναμίας συγκρότησης κυβέρνησης, στις 25 Ιουνίου, ήταν οι κύριοι λόγοι αποχής. 

Στον αντίποδα, το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής καταγράφηκε σε περιφέρειες, που οι ψηφοφόροι δεν είχαν να αντιμετωπίσουν το οικονομικό βαρίδι της μετακίνησης, είτε οδικώς, είτε με πλοίο, είτε αεροπορικώς, σε εκείνες των μεγάλων αστικών κέντρων (Αθηνών, Πειραιά, Αττικής, Θεσσαλονίκης, Αχαΐας, Ηρακλείου, Λάρισας). 

Σε 15 ελάσσονες περιφέρειες το ποσοστό συμμετοχής υπερέβη το 60% και σε τρεις ξεπέρασε και το 70%. Πρόκειται για τις περιφέρειες Β1’ Βόρειου Τομέα Αθηνών (71,13%), Α’ Ανατολικής Αττικής (70,78%) και Ηρακλείου (70,09%). 

Οι επόμενες εκλογές, που θα γίνουν στις 25 Ιουνίου 2023 θα διαφέρουν από εκείνες τις 21ης Μαΐου ως προς τα εξής:

1) Θα διεξαχθούν με ενισχυμένη αναλογική αντί της απλής αναλογικής, με τον εκλογικό νόμο που ψήφισε η Βουλή στις 24 Ιανουαρίου 2020.

2) Θα διεξαχθούν με υπηρεσιακή κυβέρνηση.

3) Δεν θα υπάρξει σταυροδοσία, αφού δεν θα έχει παρέλθει το απαιτούμενο από το Σύνταγμα 18μηνο από τις προηγούμενες εκλογές. Οι βουλευτές  θα αναδειχθούν με λίστα ή «δεσμευμένο συνδυασμό», όπως είναι η επίσημη ορολογία. Άρα, τα τελικά αποτελέσματα θα ανακοινωθούν νωρίτερα. 

Μοιραστείτε το: